Iedereen die wordt geboren wordt geregistreerd in het geboorteregister. Daarin staat ook welk geslacht je hebt. Dat wordt bepaald aan de hand van de uiterlijke geslachtskenmerken. Transgenders voelen zich niet of niet helemaal thuis bij de registratie die door de volwassenen bij hun geboorte voor hen is gemaakt.
Gelukkig is het mogelijk om die registratie van het geslacht in de geboorteakte te wijzigen.
Om tot wijziging van het geslacht in het geboorteakte te komen, moet worden voldaan aan bepaalde voorwaarden. Die voorwaarden zijn per juli 2014 versoepeld. Hoogstwaarschijnlijk volgt binnenkort weer een versoepeling. Het is opvallend te zien hoe snel de positie van transgenders in de Nederlandse wet wordt aangepast aan de maatschappelijke opvattingen.
Tot 2014
Zo kon tot 2014 het geslacht alleen worden gewijzigd als:
- de persoon gesteriliseerd was;
- het lichaam (de geslachtskenmerken) was aangepast naar het gewenste geslacht;
- en de rechter toestemming gaf en dus nodeloos hoge kosten werden gemaakt.
Vanaf 2014
In 2014 werden deze voorwaarden losgelaten omdat deze niet meer proportioneel werden geacht.
Vanaf dat moment geldt dat het geslacht in de geboorteakte kan worden gewijzigd als:
- de persoon 16 jaar of ouder is;
- is voorgelicht over de juridische gevolgen van de wijziging;
- en door middel van een verklaring van een aangewezen arts of psycholoog kan aantonen dat er een duurzame overtuiging is tot het andere geslacht te behoren.
Na aangifte bij de ambtenaar van de burgerlijke stand wordt de geslachtsregistratie gewijzigd zonder verdere rechtelijke tussenkomst. 3 jaar na inwerkingtreding van deze Transgenderwet is deze geëvalueerd. Op grond van de uitkomsten is opnieuw een voorstel tot wijziging ingediend.
Toekomst
Het wetsvoorstel houdt in dat:
- niet langer een deskundigenverklaring van arts of psycholoog nodig is;
- ook kinderen onder de 16 hun geslachtsregistratie kunnen wijzigen via een verzoek aan de rechtbank;
- een tweede wijziging mogelijk is via de gemeente en een derde of vierde met toestemming van rechtbank.
Toelichting
Uit de evaluatie komt naar voren dat de grootste bezwaren tegen de huidige Transgenderwet zien op de vereiste deskundigenverklaring. Zorgverleners menen dat een duurzame overtuiging tot het andere geslacht te behoren, niet is vast te stellen. Bovendien is de toegevoegde waarde niet altijd duidelijk. Ook brengt het kosten met zich mee.
De deskundigenverklaring is in 2014 in de wet gekomen om te voorkomen dat in een opwelling om geslachtswijziging zou worden verzocht. Nu is voorgesteld het proces tot wijziging in twee stappen te splitsen. Na aanvraag van de geslachtswijziging geldt een bezinkingsperiode van 4 tot 12 weken waarna de aanvrager de aanvraag moet bevestigen.
Ook de leeftijdsgrens wordt bekritiseerd. Sommige jongeren gaan al ver voor hun zestiende jaar onder het andere geslacht door het leven. Dat de geboorteakte daarmee niet correspondeert, is lastig voor bijvoorbeeld de identificatieplicht en de afgifte van diploma’s. Wel wordt vanuit deskundigen van genderklinieken gepleit om terughoudend om te gaan met wijzigingen van kinderen onder de 16. Dit omdat de genderidentiteit nog niet zo vast kan staan als op latere leeftijd. Voor kinderen onder de 16 jaar geldt daarom dat de kinderrechter het verzoek moet beoordelen.
Alhoewel het maar incidenteel voorkomt dat op geslachtswijziging wordt teruggekomen, wil het kabinet die ruimte bieden. Gender blijkt niet voor iedereen een vaststaand gegeven.
Wil je niet wachten?
Recent heeft de rechtbank Noord-Holland een eerste verzoek van een kind onder de 16 (dat namens de ouders werd gedaan) om het geslacht in de geboorte te wijzigen al toegewezen. Dit terwijl het wetsvoorstel nog geen wet is. Zie de uitspraak via deze link.
De rechtbank hechtte onder meer aan het feit dat de wens van het kind om tot het andere geslacht te behoren, zich al op jonge leeftijd manifesteerde, het traject tot lichamelijke geslachtsverandering onomkeerbaar was en het verzoek door de ouders werd gesteund. De wens van het kind was zo doorleefd en bestendig dat de rechtbank oordeelde dat het verzoek kon worden toegewezen.
Ben jij onder de 16 en worstel jij ook met het geslacht dat in jouw geboorteakte staat? Of zie jij als ouder deze worsteling bij jouw kind? Weet dan dat er juridisch gezien misschien mogelijkheden zijn.
Zie voor meer informatie over het Voorstel tot wijziging van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek in verband met het veranderen van
de voorwaarden voor wijziging van de vermelding van het geslacht in de akte van geboorte deze link.
