Als je erfgenaam bent van iemand die is overleden, heb je drie opties. Je kunt de nalatenschap:
- zuiver aanvaarden;
- beneficiair aanvaarden, of
- verwerpen
Dat laatste spreekt het meest voor zich; als je de nalatenschap niet wilt hebben, verwerp je die. Als je de nalatenschap wel wilt, heb je twee opties. Je kunt zuiver of beneficiair aanvaarden. Alhoewel, je kunt de veiligere optie van beneficiair aanvaarden al zijn kwijt geraakt door hoe jij je hebt gedragen. Hoe zit dit precies?
Zuivere aanvaarding
Een nalatenschap is lang niet altijd positief. Soms weet je dat van te voren, maar vaker komen schulden als een verrassing. Als je de nalatenschap zuiver hebt aanvaard, volg je de erflater (de overledene) juridisch gezien op onder algemene titel. Dat houdt in dat alles van jou wordt, de plussen en de minnen. Is de nalatenschap negatief, dan kunnen schuldeisers bij jou aankloppen. Zij kunnen niet alleen bij de portemonnee van de overledene, maar ook bij jouw eigen portemonnee.
Beneficiaire aanvaarding
Beneficiaire aanvaarding is veiliger dan zuivere aanvaarding. Het beschermt jouw portemonnee tegen de schuldeisers van de nalatenschap. De schuldeisers kunnen dan alleen de nalatenschap aanspreken. Tegenover deze bescherming staat wel dat de overheid toezicht houdt op de afwikkeling van de nalatenschap. De zogeheten vereffening is verplicht. Het komt erop neer dat schuldeisers worden opgeroepen en met de plussen de minnen worden voldaan. Blijft er iets over, dan is dat voor de erfgenamen. Is er een tekort, dan vissen de schuldeisers naast het net. In beginsel zijn de erfgenamen samen vereffenaar maar het is ook mogelijk een (externe) vereffenaar te laten benoemen door de rechtbank. Bijvoorbeeld als de erfgenamen het niet eens worden of op verzoek van een schuldeiser.
Geen keuze meer
- Aanvaarden door handelen
Wees je er goed van bewust dat als je nog niet hebt gekozen en er verder nog geen termijn is gesteld, je ook automatisch zuiver kunt hebben aanvaard. Dit is het geval als je handelt alsof je zuiver hebt aanvaard. De optie van beneficiaire aanvaarding bestaat dan niet meer.
Je mag alleen daden van beheer van de nalatenschap verrichten. Beslissend is of er schuldeisers kunnen zijn benadeeld door jouw handelen. Heb je fotoboeken uit de woning van de erflater gehaald, dan zal dat niet zoveel consequenties hebben. Die fotoboeken vertegenwoordigen immers veelal alleen een emotionele waarde. Maar zijn er andere spullen uit de woning gehaald, dan is dat anders. Moet het verpleeghuis binnen drie dagen na het overlijden leeg worden opgeleverd, zorg dan dat je de spullen opslaat. Wil je spullen veilig stellen uit angst voor diefstal, doe dat dan bijvoorbeeld in aanwezigheid van een derde en houdt een lijst bij van wat er in de kluis wordt bewaard ten behoeve van het behoud van de nalatenschap.
- Aanvaarden door stilzitten
Alle keuzes, verwerpen of zuiver/beneficiair aanvaarden, maak je door daarvoor een verklaring bij de rechtbank in te dienen. Maak je geen keuze dan kan de kantonrechter je een termijn geven om dat alsnog te doen. Doe je dat dan niet, dan aanvaard je automatisch zuiver.
Heb je nog niet gekozen, maar aanvaard één van de andere erfgenamen beneficiair dan geldt dat ook automatisch voor jou, tenzij je daarna alsnog zuiver aanvaard of verwerpt binnen drie maanden na de beneficiaire aanvaarding.
Ben je minderjarig of sta je onder curatele e.d. waardoor je een wettelijk vertegenwoordiger hebt, dan kan die vertegenwoordiger niet zuiver aanvaarden. Deze is verplicht binnen drie maanden een verklaring van beneficiaire aanvaarding of verwerping in te dienen, waarbij verwerping alleen kan na goedkeuring van kantonrechter.
Een kleine way out zuivere aanvaarding
De wet beschermt de erfgenaam die zuiver heeft aanvaard tegen schulden van de overledene die de erfgenaam niet kende en ook niet behoorde te kennen. Na het ontdekken van een onverwachte schuld moet de erfgenaam binnen drie maanden naar de rechter stappen en aantonen dat hij de schuld niet kende en ook niet behoorde te kennen. Als dat voldoende is aangetoond geeft de rechter je de mogelijkheid om de nalatenschap alsnog beneficiair te aanvaarden.
Helaas wordt niet snel aan deze voorwaarde voldaan. Je hebt als erfgenaam een onderzoeksplicht. Het hangt af van de concrete omstandigheden, maar als onverwachte schulden worden in beginsel niet aangemerkt: hypotheekschulden, debetsaldi van bankrekeningen, onbetaalde facturen, belastingschulden en erfrechtelijke schulden (legitieme portie of schuldig gebleven erfdelen van kinderen).
Kort en goed, wees verstandig en aanvaard beneficiair als je de erfenis wilt aanvaarden en doe tot dat moment niets waardoor je deze optie kunt kwijtraken.
