Raad van State geeft duidelijkheid: géén bezwaar mogelijk tegen een gedoogbeschikking
Een bestuursorgaan, zoals een gemeente, heeft een beginselplicht tot handhaving. Dat houdt in dat het college moet handhaven als een wettelijke bepaling wordt overtreden. Met handhaving dient het college het algemeen belang. Het college gaat niet over tot handhaving als er bijzondere omstandigheden zijn, bijvoorbeeld als er concreet zicht op legalisatie bestaat of handhaving onevenredig is in verhouding tot de te dienen belangen.
Kan tegen een gedoogbeschikking bezwaar worden gemaakt?
Er wordt in Nederland door een bestuursorgaan in sommige gevallen weleens een gedoogbeschikking gegeven. Dat houdt in dat iets volgens een wettelijke bepalingen niet mag, maar door het bestuursorgaan toch wordt toegestaan. Bijvoorbeeld als iemand permanent woont op een recreatiepark, wanneer dit eigenlijk niet is toegestaan. Het is een lange tijd onduidelijk geweest wat nou de juridische status is van een gedoogbeschikking. Is het een besluit in de zin van de Algemene wet bestuursrecht, waartegen bezwaar kan worden gemaakt?
Nee
De Raad van State geeft in haar arrest van 24 april 2019 duidelijkheid. Tegen een gedoogbeschikking staan geen rechtsmiddelen open. Waar ging het in deze zaak over?
De zaak
De gemeente Bladel had een gedoogbeschikking verleend aan de eigenaar van een perceel waarop een illegaal bouwwerk stond. Deze gedoogbeschikking hield in dat er niet handhavend zou worden opgetreden tegen het illegale bouwwerk. Aan deze gedoogbeschikking had de gemeente een aantal voorwaarden verbonden. Eén van die voorwaarden was dat de gedoogbeschikking zou vervallen zodra het perceel, met daarop het bouwwerk, zou worden verkocht aan een derde. De eigenaar kon zich hier niet in vinden. Hij vond dat hij door deze voorwaarde werd beperkt in zijn eigendomsrecht. Uiteindelijk is er geprocedeerd tot aan de Raad van State.
Geoordeeld is dat een gedoogbeschikking geen besluit is in de zin van artikel 1:3 Algemene wet bestuursrecht en dus dat geen bezwaar mogelijk is. Eerder was al duidelijk dat de weigering om te gedogen geen besluit is in de zin van de Algemene wet bestuursrecht, maar nu is dus ook duidelijk dat een besluit om wel te gedogen ook geen besluit is in de zin van de Algemene wet bestuursrecht.
Wat kan wel?
- Indien men toch wil opkomen tegen een gedoogbeschikking zou een verzoek tot handhaving kunnen worden uitgelokt. Zo kan het zijn dat de buren het niet eens zijn met een door u geplaatst illegaal bouwwerk. Als u het illegale bouwwerk laat staan, kunnen zij een verzoek tot handhaving indienen. Op dit verzoek dient te gemeente te beslissen of zij wel of niet tot handhaving overgaan. Tegen dit besluit staat bezwaar en beroep open.
- Ook is het mogelijk af te wachten tot daadwerkelijk tot handhaving wordt overgegaan. Dit kan bijvoorbeeld als de voorwaarden die in een gedoogbeschikking zijn opgenomen niet worden nageleefd. Tegen het besluit om te handhaven staan namelijk wel rechtsmiddelen open.
- Tenslotte is het mogelijk om alsnog een vergunning aan te vragen en tegen de afwijzing daarvan in bezwaar en beroep te gaan.
Geen bezwaar, tenzij
Er is nog wel een uitzondering op de regel. In een zeer uitzonderlijke situatie kan het zo zijn dat er toch rechtsmiddelen openstaan. Als voorbeeld wordt in de uitspraak de situatie aangehaald, waarin het afwachten van handhaving tot het ontnemen van vrijheid kan leiden. In deze casus ging het om een exploitant van een coffeeshop. Deze coffeeshop werd niet gedoogd. Van de exploitant kon niet worden gevergd de overtreding te laten voortduren om zo een handhavingsbesluit uit te lokken, waartegen bezwaar en beroep mogelijk zou zijn. Er was namelijk een grote kans dat hij dan een gevangenisstraf zou krijgen.
